Rozwój dziecka jest zaprogramowany genetycznie i polega na realizacji zakodowanych wzorców.
W 1 roku życia kształtuje się schemat ciała na bazie wrodzonego uwarunkowanego genetycznie programu rozwoju ruchowego.
Noworodek prezentuje zmienną asymetrię, nieutrwaloną co do strony tzn.:
- głowa zwrócona jest w jedną stronę, a bok po tej stronie jest dłuższy, po obrocie główki w drugą stronę zmienia się też wydłużenie boku (dłuższy bok po stronie twarzy),
- ręce są zgięte, zaciśnięte w piąstki ze schowanymi kciukami,
- występuje również "odruch Moro" charakteryzujący się gwałtownym wyrzutem rączek w bok z charakterystycznym niepokojem. Jest to reakcja na bodziec dotykowy, słuchowy lub świetlny.
W leżeniu na plecach niemowlę potrafi zbliżyć obie rączki w linii środkowej ciała i utrzymać na wysokości wzroku - to jest koordynacja ręka-ręka. Dziecko zaczyna kształtować sobie linię środkową przez to schemat własnego ciała.
Dziecko osiąga symetrię ciała. Dochodzi do wyprostu kręgosłupa, w pozycji na plecach, leży stabilnie, plecy przylegają do podłoża. Dłonie są otwarte, często łączy je w linii środkowej ciała, a kończyny dolne podnosi w górę tak, że podudzie utrzymuje równolegle do podłoża.
Niemowlę zaczyna dotykać dłońmi kolan, brzucha, przekracza ręką linię środkową ciała i podąża za zabawką z prawej na lewą stronę i odwrotnie, to daje początek obrotowi na bok. Po 5 m-cu potrafi dotykać rączkami kolan, podudzi i chwytać zabawkę w linii środkowej ciała.
Dziecko obraca się z pleców na brzuch w obie strony. Bawi się przekładając zabawkę z ręki do ręki.
Potrafi chwytać stopy i wkładać je do buzi.
Noworodek leżąc na brzuchu opiera główkę na jednym policzku a główka jest lekko odgięta do tyłu. Rączki są zaciśnięte
w piąstki. Dziecko opiera się na nadgarstkach, mostku i zgiętych kolanach. Kończyny górne i dolne są zgięte we wszystkich stawach a biodra i brzuszek unoszą się lekko nad podłoże. Noworodek potrafi odwrócić głowę z boku na bok nisko nad podłożem. Około 6 tygodnia dziecko jest w stanie wysunąć przedramiona do przodu ( tak, że środek przedramienia leży pod stawem barkowym). Dzięki temu może unieść wyżej głowę. Jest to też związane z zainteresowaniem dziecka zabawką i umiejętnością dłuższego ufiksowania na niej wzroku. Dziecko w tym okresie wysuwa też kciuki z dłoni.
U niemowlęcia dochodzi do fizjologicznego wyprostu kręgosłupa co umożliwia swobodniejsze obroty głowy podczas gdy dziecko pozostaje w symetrii. Dziecko podpiera się już na całych przedramionach a łokcie wysunięte są tuż przed barki-jest to symetryczny podpór na przedramionach. Dłonie są otwarte, a brzuszek oparty jest w okolicach spojenia łonowego, nóżki są bardziej wyprostowane.
Niemowlę potrafi wyciągnąć jedną rączkę do zabawki podpierając się na przeciwnym łokciu i przeciwległym kolanie nie tracąc przez to równowagi.
Niemowlę demonstruje tzw. "pływanie", czyli unosząc głowę odrywa i unosi nad podłożę rączki i nóżki po czym na krótko podpiera się na rękach.
Dziecko umie podeprzeć się na otwartych dłoniach, rączki są wyprostowane w łokciach a brzuszek uniesiony nad podłoże podpierając się na udach. Pod koniec 6 miesiąca niemowlę potrafi obrócić się na plecy
U niemowlęcia może wystąpić lokomocja typu "foczenie" tzn. leżąc na brzuszku przy pomocy kończyn górnych, które naprzemiennie przesuwa
do przodu, dziecko przemieszcza się do przodu ciągnąc tułów i luźne nogi. Dziecko próbuje też przyjmować pozycję czworaczą w której na początku zaczyna się "huśtać". Potrafi również podczas obrotów zatrzymać obrót na boku podpierając się na przedramieniu- jest to tzw. siad boczny, a następnie umie podeprzeć się na wyprostowanej rączce i siedząc na jednym pośladku prezentuje siad skośny. Pojawia się chwyt pęsetowy- czyli chwyt kciukiem i palcem wskazującym drobnych przedmiotów.
Dziecko uczy się trzech nowych czynności- czworakowanie, siadanie i wstawanie, a pojawiają sie one w bardzo krótkim odstępie czasu. Wstawanie odbywa się poprzez t.zw. "ciągnięcie się w górę" gdzie dziecko z pozycji czworaczej opiera sie rączkami np. na meblu ustawiając jedną nóżkę do przodu a na drugiej jest oparte na zgiętym kolanie. Przenosząc ciężar ciała podciąga się w górę. W ciągu 4 tygodni dojrzewają umiejętności czworakowania i siadu prostego.
Zaczyna pierwsze próby chodzenia do boku- dziecko opierając się rączkami o meble lub ścianę zaczyna przemieszczać się do boku.
Wykonuje pierwsze samodzielne kroki. Na początku przemieszcza się na bardzo małych odległościach "od mebla do mebla" nie potrafi sie swobodnie zatrzymać albo zmienić kierunku.
Chód się doskonali. Dziecko potrafi w dowolnym momencie się zatrzymać, zmienić kierunek oraz tempo chodu. Umie także wstawać bez przytrzymywania się.
- stałe lub bardzo częste układanie głowy na jednym policzku, twarz zwrócona ciągle w jedna stronę (to powoduje spłaszczenie potylicy po jednej stronie i przez to zniekształcenie czaszki. Widoczna jest też asymetria w obrębie policzków),
- asymetria ułożenia widoczna na tułowiu,
- odginanie główki do tyłu,
- prężenie ciała, wyginanie tułowia do tyłu,
- prężenie nóżek, krzyżowanie nóżek bądź ułożenie w pozycji "żabki",
- mocne zaciśnięcie piąstek po 6 tyg. życia,
- drżenie kończyn,
- nadmierny spokój niemowlęcia (brak zainteresowania twarzą ludzką, zabawką, brak wodzenia wzrokiem za przedmiotem po 2 miesiącu życia).
- brak unoszenia główki, tendencja do układania główki na jedną stronę,
- unoszenie głowy bez podpierania na rękach,
- niechęć dziecka do leżenia na brzuchu,
- silne zaciskanie piąstek po 6 tyg. życia,
- asymetria w ustawieniu głowy i tułowia,
- prężenie nóżek, krzyżowanie nóżek bądź ułożenie w pozycji "żabki".